SSCB devrindeki kadar yaygın olmasa da, özellikle Rusya’nın taşrasında “duvar halısı” geleneği hala yaşıyor.
Rusya’da halk neden duvarlarını halıyla kaplamayı seviyor?
Coen kardeşlerin ünlü filmi “The Big Lebowski”yi izleyen Ruslar neden en çok kilim detayına bayılıyor?
Halıların Rus apartmanlarına girişi 1960’lara rastlar, yani Kruşçev’e atfen, “Kruşçofka” tabir edilen beş katlı yeni evlerin ortaya çıktığı döneme… Ne var ki, bu evler Sovyet şehirleşmesi adına bir ilerleme sayılsa da “yalıtım sorunundan mustariptirler. Duvardan gelen soğuğu kesmek için kıvrak zekalı Rusyalıların bulduğu çözüm basittir: duvara yün halı asmak.
İç içe yaşayan Sovyet vatandaşları için duvar halısının bir işlevi de komşudan gelen sesi minimuma indirmek.
Öte yandan, Tacikistan, Türkmenistan ve Kazakistan gibi Sovyet cumhuriyetlerinde üretilen bu halıların göze hoş gelen bir tarafı da yok değil.
Rusyalıların genel olarak halı sevgisi Sovyet mimarisinin sınırlılıklarıyla açıklanamaz. 16. yüzyıl Avrupa’sında olduğu gibi Rusya topraklarında da bir dönem pahalı doğu halıları statü göstergesi olarak satın alınmış ve kullanılmış. 17. yüzyılda Çar I. Aleksey’in odasının bütün duvarları, zemini ve hatta tavanı halılarla kaplı idi. Rus soyluları bu geleneği sonraki yüzyıla da taşıdı. 19. yüzyıldan itibaren de halı yavaş yavaş daha alt katmanların evlerine sirayet etti.
Halının statü göstergesi olarak işlevinin Sovyet zamanında da devam ettiği söylenebilir. Ortalama maaşn 120 ile 150 ruble arasında seyrettiği 1960 ve 1970’li yıllarda halı fiyatlarının 125 rubleden başlaması dikkate değer bir durum. Çin ve Vietnam’dan gelen ithal halıların fiyatı ise 1500 rubleye kadar çıkabiliyordu.
Bununla birlikte yeterince parası olmak her büyük alışverişte olduğu gibi halı almak için de kafi değildi. İsim yazdırmak için sırada beklemek (bazen aylarca) gerekebiliyordu. Zor elde edilmesinden olsa gerek, gündelik hayatta halıya zarar vermekle ilgili batıl inançlar da eksik olmuyordu. Halıyı duvara çivilemek huzursuzluk getirir, gibi…